Lle? Grangetown, Caerdydd

Pryd? Amser cinio. dydd Sadwrn Hydref 26, 2013.

Erbyn hyn yn y byd cerddoriaeth yng Nghymru, sdim llawer o fobl yn clywed y geiriau ‘Llwybr Llaethog’ ac yn meddwl am galacsi ein hunain yn y gofod. Yn hytrach, mae pobl yn meddwl am ddau foi ar lwyfan mewn cotiau gwyn tu ol i offer technegol cymleth iawn yn blastio synau arallfydol. Dau foi sydd wedi gwasanaethu, hybu a chreu cerddoriaeth amgen Cymraeg ers 28 mlynedd. Dau foi sydd wastad yn meddwl tu hwnt i’r box mewn dulliau di drais, cyfoes a chreadigol ond byth yn brin o letygarwch hen ffasiwn! Y ddau foi? John ‘Gedru’ Griffiths a Kevs Ford – Llwybr Llaethog. Roedd y gyrrwr taxi yn gwybod yn union i le’r o’n i’n mynd yn Grangetown… wrth iddo dynnu drosodd, dywedodd mewn acen Caerdydd, “cross the road… it’s the 3^rd door on the right.” Atebodd John y drws, roedd Kevs allan yn nol llysiau i’r cawl. Wedi Kevs gyrraedd i baratoi’r cawl… oedd hi’n LL.LL. HQ! John ar y ffôn efo Dave R Edwards a Kevs yn trafod prosiect efo Menter Caerdydd. Ymhen chydig, dechreuodd y ddau setlo… album ‘Dub Cymraeg’ ymlaen yn y cefndir, cawl ar y bwrdd (neis iawn hefyd!). Record…

Llongyfarchiadau ar yr album newydd ‘Dub Cymraeg’, ymateb dda?

Kevs: Yeah! Da ni wedi gwerthu lot o CD’s a vinyl a gyna ni chydig o reviews reit dda, Rhys Mwyn, Golwg 360…

John: Downloads wedi gwerthu hefyd, ie ma wedi mynd yn reit dda

Mae lot o pobl yn cyfrannu ar yr album, faint mor bwysig ydi cydweithio efo pobl eraill?

K: Holl bwysig! John a fi ddim yn ganwrs, dwi ddim eniwe…

J: Wyt…  fedri di’n ganu well na fi!

K: Ia wel… dim fel Jarman, Gwenno a Ruth. Ma’n dda cael llais gwahanol ar gân gwahanol, texture. Mae na lot o bobl isio neud stwff efo ni, da ni’m yn mynd allan i chwilio am ganwrs…

J: Wel weithia, dwi yn…

K: Ie.. ond mae na lot o fobl yna sydd yn…

J: Nes i ffeindio Osian Opera. Mae na un trac ar yr album – Mwydro. Oni allan ar pnawn Sadwrn efo ffrindia i Canton, cwrdd a boi ma yn pub ac oedd o’n son… “Dwi newy symyd nol i Gymru o Lundain, oni’n Opera singer yn fana, es i’n pissed off efo’r opera scene…”, so oni’n syth fel, right… tyd draw i ty ni! Daeth o a’i ffrind draw a natho ni baratoi gwledd, bwyd a diodydd ballu… wedyn, “..ti isio warble yn y stiwido?”, twbo… meics ymlaen a ballu. Ie, freestyle session oedd hwnna mwy na’m byd. Mae Dyfrig Topper ar cwpl o tracs ar yr album ‘ma, oni gweithio efo Dyfrig tua ugain mlynedd nol, oedd o’n canu ar project ‘Da Da’ nathon ni… one off 12”. Ganddo llais uffernol o dda a mae o’n one take wonder twbo, oedd o jest digwydd bod o gwmpas a mae o wastad yn keen in neud unrhywbath cerddorol. Gwenno, mae hi’n byw jest dros ffordd a wedi gweithio efo hi tua pymtheg mlynedd… ie ma’r connections yna.

Mae swn unigryw i LL.LL., dybi yn amlwg… ond yn cyffwrdd ar elfennau diwydiannol hefyd, oes cyfrinachau? Oes proses arbennig i’r cynhyrchu? Ta ydy o’n broses lobscows?

K: To a certain extent, cadw’r peth yn fudr, dim rhy lan a pur. Jest gwrando ar y sain… ma’n bwysig i rili gwrando’n iawn ar y sain. Beat lawr gynta fel arfer, drums go iawn, electronic drums neu sampl…

J: Weithia da ni dechra efo tiwn. Ma Kevs efo tiwns, dwi efo tiwns… wedyn dechra rhoi beats lawr.

K: Tyfu’n organic wedyn…

J: Efo’r album newydd, mae’r elfen cynhyrchu obfiysli’n holl bwysig yn fana cos da ni’n chwarae’r mixing desk fel offeryn twbo, dyna’n union beth oedd yn digwydd efo’r hen tracks yma, yn y studio dros penwythnos a jest gorffen pob dim. Live mix, done! Erbyn hyn efo computers ti gallu mynd dros pob dim. Ddaru ni dysgu sut i neud dub ar hen analog desks, da ni jest dod a’r un method i computers. R’un theory rili…

Da chi’n cydweithio’n dda efo’ch gilydd?

(saib….)

K: Da ni ddim yn ffraeo…. rarely! (chwerth)

Oes yna offeryn sydd dal efo chi o’r dechrau?

K: Genai bass nes i brynu yn 1982… dwi dal i chwarae fo. Hondo 2 Pro. Swn da!

J: Roland SH101 Synth… ond mae o efo Ed Holden ar hyn o bryd. Genai gitar acwstic nesi brynu gan Kevs am £2.40 yn 1974… dwi dal i chwara fo.

Beth oedd sbardun LL.LL.?

J: Y syniad gwreiddiol oedd recordio un trac rili, Rap Cymraeg, cyn i ni wybod bod na sîn tanddearol yn digwydd.

K: Wedyn nes i symyd nol i Llan Ffestiniog tra oedd John dal i fyw yn Llundain, oedd gyna ni tracs oedda ni wedi recordio yn Llundain. Yn Blaenau oedd Dafydd Smith yn gneud few vocals ond y shout cynta cafom ni oedd gan Rhys Mwyn, “da chi isio neud EP?”…

J: Oedd Dic Ben yn byw yn Llundain ac oedd Dafydd Smith yn nabod Dic Ben ac oedd Dic Ben yn nabod Rhys Mwyn so nes i seiclo rownd i ty Dic Ben efo’r cassette ma o un trac oedda ni wedi neud. Nath Dic roi hwnna i Rhys a nath Rhys gysylltu yn ôl yn gofyn am tri trac arall i gwblhau EP, nath hwnna wedyn troi mewn i EP ‘Dull Di Drais’.

K: So ma lawr i Rhys Mwyn… kind of. A Tony Schiavone….

J: Syniad Tony Schiavone oedd o i roi sampls o Fred Fransis i ni samplo mewn gigs. Ia, so chydig o singles ar Label Anhrefn wedyn nath John Peel pigo fyny arna ni, cynnig sesiwn… a nath hynna arwain at deal efo label yn Lundain – Side Effects. Cal ei redeg gan boi o Bethesda, Brian Lustmord. Mae ei fand o dal i fynd!

Wedi 28 mlynadd ar y sîn… beth, yn eich tyb chi, yw’r uchafbwynt?

K: Criw Byw, Fideo 9. Oedd o’n sioe brilliant…. mae wedi mynd lawr allt ers hynna.

J: Ia ti’n iawn. Hefyd, yn y 90’a cynnar, oedd na cwpl o gigs / raves massive…’92 neu rwbath??? Noson Claddu Reu a ballu. Cwpl o filoedd o fobl jest yn mynd yn nuts. System sain ffantastic, lasers a ballu… pretty good!

Isafbwynt?

J: Pob Steddfod?  (chwerth!!)

K: Rhaid i bobl jest trio’n cletach… “Must try harder, see me after class!” (chwerth!)

J: Mor gymaint o betha yn missing,,,

K: Angen mwy o music gwahanol, gormod o acoustic guitars.

J: Angen gwell rhwydwaith o gigs…

K: Run bandiau yn chwarae yr un llefydd trwy’r adeg. Fel arfer country folk acoustic…. (yn canu mewn llais neis) la, la, la, la, la

J: Da ni am ddechrau gwobrau ein hunain, ‘Gwobrau Cerddorol LL LL’, gwobr am rywbeth sydd wedi ysbrydoli ni. Mawrth 1af 2014. Mae na croeso i’r cyhoedd awgrymu petha, bands, caneuon a rhaglenni ayyb. Ond ni sy’n dewis!

(John yn mynd i’r gegin)

John, wedi clywed lot am dy goginio. Ti’n dipyn o chef?

K: Dwi’n cwcio hefyd…

J: Dim yn chef na… ond dwi’n gallu neud bwyd. Mae’r ddau ohonan ni yn gallu cwcio’n dda iawn, mae Kevs well yn neud pwdins na fi.

K: Dwi mwy keen na John, dwi’n coginio mwy na fo dwi meddwl. Oni neud casserole ddoe, heddiw dwi meddwl neud soup allan ohono… prynu chydig o veg a cario mlaen. Dwi rili hoffi bwyd… mae na o hyd bwyd yn mynd ymlaen yma, cawl in particular.

Ydi LL.LL. am wneud album sydd ddim yn defnyddio technegau ‘electro’?

(…swn meddwl)

LL.LL.: Na, im rili…

J: Ma Kevs yn perfformio mewn pythefnos yn y Chapter efo cello trwy fuzz box…

K: Da ni wedi gneud un acoustic trac, ‘Meddwl’, efo fi ar harmonium a trwmpet…

J: Mae na live drums ar yr album yma….

Yda chi am gadw ar gledrau ‘electro’ tan byddech yn fyw?

K: Hmmm… never say never

Cwestiwn eu hunain: Os fysan ni’n ennill y loteri, fysa ni dal yn gneud music?

J: Wel dwi’m yn trio’r loteri… ond ie byswn i.

K: Na fi chwaith…. (chwerth). Mae cerddoriaeth yn ein enaid!

http://www.llwybrllaethog.co.uk

DUB CYMRAEG allan rwan! Vinyl – CD – Lawrlwytho